0-99
1.33:1 (4:3) Tam Ekran
Bu oran geniş ekranların bulunmasından önce kullanılan orandır. Klasik siyah beyaz filmlerde ya da klasik televizyonda büyük çoğunlukla bu oran kullanılırdı. Günümüzde de kullanılmaya devam etmektedir.
Bazı Örnekler: Laurence Anyways, American Honey, Son of Soul, Ida, Breathless
1.43:1 IMAX
IMAX filme gittiyseniz, perdenin normal sinema perdesinden çok daha uzun olduğunu fark etmişsinizdir. Bunun sebebi, IMAX filmlerde mümkün olan en büyük görüntü boyutunu elde etmek için 70mm film kullanılmasıdır.
1.85:1, Standart Geniş Ekran
Önceki oranlara göre daha uzun objeleri çerçevelemek için uygun bir orandır. Dar fokus alanı sayesinde, yakın çekimlerde özne karenin tamamını dolduracağından daha detaylı bir görüntü oluşur. Sinemada en çok kullanılan çerçeve oranlarından biridir.
Bazı örnekler: The Shining, Taxi Driver, Joker, Schindler’s List, Jurassic Park, The Favourite
2:1, Univisium
Apocalyse Now filminin efsanevi görüntü yönetmeni Vittorio Storaro’nun bulduğu bir çerçeve oranıdır. Filmcilere geniş sinema ekranı ve televizyon ekranı arasında orta bir formatta çalışabilme imkanı sunmak için geliştirilmiştir.
Bazı Örnekler: Stranger Things, Ozark, The Crown, House of Cards
2.35:1, Anamorfik Geniş Ekran
Bu oran hikayenin geçtiği dünya hikayede önemli bir rol oynadığında tercih edilir. Yakın planlarda bile tüm manzarayı görebiliriz. Star Wars genelde bu oranda çekilir.
Bazı Örnekler: 2001: A Space Odyssey, American Beauty, The Devil’s Advocate, Scarface
2.76:1, Ultra Panavision
1950’lerde geniş ekranların ortaya çıkmasıyla popüler olmuş bir oran.
Bazı Örnekler: Lawrence of Arabia, Samsara, It’s A Mad Mad Mad Mad World, Ben Hur
9:16 Dikey Video
Son zamanlarda telefon ekranlarının hayatlarımızda daha çok yer kaplamasıyla kullanılmaya başlanan bir orandır. Facebook, Instagram ve Snapchat gibi sosyal mecralarda dikey video formatı olarak standartlaşmıştır.
16:9 Standart Video/Televizyon
Standart ekran formatıdır. Ancak son yıllarda monitörler ve televizyon ekranları farklı boyutlarda üretilmeye başlandı. Önceden 4:3 gibi bir oranda daha kareye yakınken artık daha genişleyerek 16:9 gibi geniş ekrana dönüştü.
A
Alan derinliği, lensin odaklandığı öznenin önünde ve arkasında kabul edilebilir keskinlikte kalan alanlara verilen addır. Basitçe söylemek gerekirse, öznenin etrafındaki ne kadarlık bir alanın flu ya da keskin olduğunu belirtir.
Birinci Dünya Savaşı’nda tankların daha geniş bir görüş açısına sahip olabilmesi için Fransız Henri Chretien tarafından geliştirilmiştir. Yatay eksen optik olarak sıkıştırılıp, gösterim sırasında açılarak 2.35:1, 2.39:1, 2.55:1 gibi bilinen geniş aspect ratio‘lar elde edilir. 1.33x, 1.5x, 2x gibi değerlere sahiptir. Anamorfik görüntüde yuvarlak bokehler yerine elips bokehler söz konusudur. Anamorfik lensler, ışığın direkt geldiği sahnelerde görüntüde mavi yatay çizgi veya gökkuşağı renklerine benzer flare‘ler oluşturur.
APS-C, Advanced Photo System type-C
Crop sensör olarak da anılan, markadan markaya 20.7×13.8 mm ile 28.7×19.1 mm arasında boyutlarındaki sensördür. 36×24 mm; yani 35mm film boyutuna sahip full frame sensörlerden küçük, MFT sensörlerden büyüktür.
Eğer APS-C makineye uyumlu bir lens full frame cinsinden odak uzaklığı belirtmişse, bu lensin odak uzaklığını APS-C sensörün kırpma faktörü olan 1.5 ile çarparak APS-C sensör için olan odak uzaklığını hesaba katmak gerekir. Örneğin full frame cinsinden odak uzaklığı belirtilen 50mm bir lens APS-C sistemler için 75mm olacaktır.
Aspect Ratio, Çerçeve Oranı
Bir görüntünün yüksekliğinin genişliğine oranıdır. Genellikle 1:1, 2:3 vb. şeklinde yazılır.
B
Bokeh
Lens merceği ile şekillenen, odak dışındaki alanlardaki yuvarlak –anamorfik lens kullanılıyorsa elips- şekillerdir.
C
CCD, Charge Coupled Device
Dijital kameralarda ilk kullanılan sensör çeşididir. Analog ışık sinyalleri dijital piksellere çevrilirken her piksel için aynı anda pozlama yapılır (Global Shutter). Ve her pikseldeki bilgi kaydedilip amplifikatöre gönderilir.
Clipping
Görüntü sensörünün fazla parlak alanlardan bilgi üretememesi.
CMOS, Complementary Metal Oxide Semiconductor
CMOS sensörler, uzaya giden kameraların daha küçük ve daha az enerjiyle çalışması yönündeki talepler üzerine, CCD sensörlere alternatif olarak NASA için Eric Fossum tarafından geliştirilmiştir.2 Isınma sorununun azalması, üretim kolaylığı ve daha az enerji ile çalışması gibi özellikleriyle CMOS sensörler birçok açıdan CCD sensörlerden daha avantajlıdır. CMOS sensörlerde, CCD’nin aksine, her piksel içerisinde bir amplifikatör vardır. Bu da videoların daha yüksek karelere çıkmasını, dinamik aralığın daha yüksek olmasını kolaylaştıran bir özelliktir.
Eskiden CMOS sensörler, analog ışık sinyallerini dijital piksellere çevrilirken her piksel aynı anda pozlama yapamazdı. Ancak bir pixel sırasındakiler aynı anda pozlanır, sonra diğer pixel sırasına geçilirdi. (Rolling Shutter)
Fakat CMOS sensörlerin geliştirilmesiyle, CMOS sensörler de artık CCD sensörler gibi tüm pikseller için aynı anda pozlama yapılabilen Global Shutter özelliğine sahip olabiliyor.
Codec
Codec, bir bilgiyi (DATA) daha sonra açmak üzere şifrelemek demektir. Şifreleme yapılırken bilgi (DATA) boyut olarak büyük ise tasarruf yapmak için sıkıştırma uygulanır. Özellikle video dataları çok büyük olduğundan mutlaka sıkıştırma (Zip) yapılır. Her kamera üreticisi kendi ürünleri için çeşitli sıkıştırma teknikleri geliştirmiştir. Yani codecler üretir ve bu codecleri de post (kurgu ve renk ve özel efekt) yazılımları üreten firmalar ile paylaşırlar. Bazen yayıncı kuruluşlar ya da WEB için üretim yapan firmalarda CODEC üretir.
Bir video resminde temel olarak dört bilgi önem taşır.
1-Resim parlaklık bilgisi (Luminance):Resmin genel parlaklık bilgisi
2-Gamma bilgisi: Genel yogunluk bilgisi
3-Debayer bilgisi (Renk ile ilgili): Sensör üzerindeki BAYER Filtresi
4-Meta (Data) Bilgisi: Kaç ASA,hangi f stop-Kare sayısı,Vb.
Bütün bu bilgiler (Datalar) bir matematik Algoritma kullanılarak sıkıştırılır. Profesyonel sahada belli codecler kullanılır. Bunlar genellikle RAW ve APPLE ProRes codecler olup 10-12-14-16 bit gibi değerlerde kaydedilirler. Diğer pek çok CODEC ise amatör saha ve WEB içindir.
Chiaroscuro; ışık ve karanlığı sanat eserinde kullanmaya verilen addır. Rönesans sanat akımıyla ortaya çıkmıştır. İtalyanca bir kelimedir. İtalyanca “chiaro”, “açık, aydınlık” anlamına; “oscuro” ise “karanlık” anlamına gelmektedir.
D
DCI, Digital Cinema Initiatives
Cinema 4K olarak da bilinen 4096X2160 boyutlarında bir video seçeneğidir. 3840X2160 çözünürlüğe sahip 4K UHD’den farklıdır.
De-Mosaicing
Fotositlerin, üzerlerindeki kırmızı, mavi ya da yeşil filtrenin değerinin aldıktan sonra çevre fotositlerin üzerindeki renk filtresine göre aldığı değere göre kendinde bulunan diğer renkleri tahmin etmesi.
Diyafram Açıklığı
Diyafram açıklığı bir lensteki ışığın geçebildiği açıklık anlamına gelir. Deklanşöre basıldığında görüntüyü kaydetmek için bir delik açılır. Diyafram açıklığı bu deliğin boyutudur. Diyafram açıklığı f değeriyle (f stop) belirlenir. F değeri; 1.4,2, 2.8, 4, 5.6, 8, 11 ve 16 şeklinde numarayla yazılır. Sayı arttıkça diyafram açıklığı küçülür. Düşük f değeri büyük diyafram aralığına tekabül eder. Yüksek f değeri ise küçük diyafram aralığına tekabül eder.
Doğrusal Düzenleme, Linear Video Editing
Orjinal malzemeler üzerinde değişiklik yaparak çalışılan düzenleme biçimi. Doğrusal Olmayan Düzenleme (NLE)‘deki gibi uç uca eklenmiş malzemeler kolayca geri dönülüp değiştirilemez.
E
Elektronik Shutter, Electronical Shutter (ESHTR)
DSLR ve SLR video kameraların video modlarında mekanik shutter mekanizması tamamıyla sensörün içerisine dahil edilmiştir. Işık ile sensör bağlantısı mekanik shutter‘daki gibi perde yardımıyla fiziken değil, sensör içerisinden yapılır.
Elektronik Birinci Perde, Electronic First Curtain (EFC)
Mekanik Shutter ile Elektronik Shutter’ın karışımıdır. Bu modda tek bir perde hareketi vardır. EFC’nin dezavantajı Bokeh kalitenizi düşürmesidir.
H
Hızlı Lens
Diyafram açıklığı geniş olan lenslere verilen addır.
I
Interpolation
Düşük çözünürlükteki fotoğraf/videoların daha yüksek çözünürlüğe çıkarılması sürecidir.
F
Flare
Güneş gibi çok güçlü olan ışık kaynaklarının direkt olarak lensin içerisine sızarak sensörde, yani görüntüde belirmesidir.
Flicker
Video ve filmde yapay aydınlatma koşulları altında belirli kare hızı ve deklanşör hızı kombinasyonları durumunda gözlenen, görüntüde titreme benzeri deformasyonlar yaratan yaygın bir sorundur.
Focal Plane Shutter
DSLR ya da SLR’larda yer alan mekanik shutter sistemidir. Focal Plane Shutter’da iki adet perde vardır. Biri sensörü açar, diğeri kapar. Pozlama sona erdikten sonra iki perde de başlangıçtaki pozisyonuna döner.
Form Faktör
Kameranın şeklini ve boyutunu ifade eden terimdir.
Fotosit
Sensördeki piksellere verilen addır. Sistemden sisteme boyutu, yapısı ve işleme mekanizması değişir. Kameraların çoğunuğundaki Bayer filtre mekanizmasında her fotosit’e yani piksele, kırmızı, yeşil ya da mavi olmak üzere bir (RGB) renk filtresi denk gelir. Ardından de-mosaicing işlemi ile komşu piksellerdeki renkler üzerinden bir tahmin algoritması aracılığıyla bu fotosit RGB değerini alır.
Full Frame
35 mm film boyutuna sahip, yani boyutları 36 x 24mm olan sensörlerdir.
APS-C ve Micro Four Thirds sensörlerdeki gibi görüntüyü kırpmazlar. Full frame sensöre sahip kameralarda lenslerin odak uzaklıkları vadedilendir. Örneğin eğer odak uzaklığı full frame kameraya göre belirtilmiş 50mm odak uzakığa sahip bir lens kullanıyorsanız etkisi APS-C’de olduğu gibi 75mm ya da MFT’de olduğu gibi 100mm olmayacak, vadedildiği üzere 50mm olacaktır.
G
İnsan gözü, parlak tonlar değil karanlık tonlar arasında ayrım yapmaya yönelimlidir. Gamma correction, insan gözünün bu yönelimi ile görüntülerin boyutlarını optimize eden, insan gözünün algılamadığı, dolayısıyla gerekli olmayan çok fazla data barındırmasını azaltan bir işlemdir.
Global Shutter
CCD ya da CMOS sensörlerde analog ışık sinyallerini dijital piksellere çevrilirken her piksel aynı anda pozlama yapmasıdır. Bknz: Rolling Shutter
K
Kırpma Faktörü, Crop Factor
Eğer full frame olmayan bir kamerayı (örneğin APS-C veya MFT) odak uzaklığı full frame cinsinden belirtilen bir lens ile kullanıyorsanız kırpma faktörü ile çarparak elde edeceğiniz gerçek odak uzaklığını bulabilirsiniz. Kırpma faktörü APS-C için 1,5, MFT için ise 2’dir.
L
Leaf Shutter
Lens diyaframlarına benzer bir yapı ile yuvarlak bir açılıp kapanma hareketi yapılarak pozlama için zaman yaratılan mekanik shutter tipidir.
M
Mekanik Shutter, Mechanical Shutter (MSHTR)
Analog kameralarda shutter sistemi tamamen mekaniktir. DSLR ve SLR’lardaki mekanik shutter ise analog kameralara benzer şekilde, sensörün fiziksel olarak ışıkla bağlantısının kontrol edildiği mekanizmadır. Focal Plane Shutter ve Leaf Shutter gibi tipleri vardır. DSLR ve SLR video kameraların video modlarında mekanik shutter mekanizması, elektronik shutter ile tamamıyla sensörün içerisine dahil edilmiştir.
MFT, Micro Four Thirds
17.3 mm × 13.0 mm boyutlarında, yani Canon APS-C sensöre oranla %32 , Sony/Nikon APS-C sensöre oranla %39 daha küçük, full frame sensörlere oranla ise %75 daha küçük olan bir sensör tipidir.
Olympus ve Panasonic tarafından ilk kez 2008 yılında geliştirilmiştir. Kameraların daha kompakt olmasını sağlama, ısınma problemini ortadan kaldırma, dahili kamera stabilizasyonları ile daha uyumlu olma gibi avantajlara sahiptir.
Eğer MFT makineye uyumlu bir lens full frame cinsinden odak uzaklığı belirtmişse, bu lensin odak uzaklığını MFT sensörün kırpma faktörü olan 2.0 ile çarparak MFT sensör için olan odak uzaklığını hesaba katmak gerekir. Örneğin full frame cinsinden odak uzaklığı belirtilen 50mm bir lens MFT sistemler için 100mm olacaktır.
N
NLE, Doğrusal Olmayan Düzenleme, Non-linear Editing
Video, ses ya da fotoğraflar düzenlenirken, Doğrusal Düzenleme (Linear Editing) olduğu gibi orjinal içeriğin değiştirilmediği, timeline üzerinde doğrusal olması şart olmayan düzenlemelere izin verilen içerik düzenleme stili. NLE yazılımlarından bazıları: Avid Media Composer, Adobe Premiere Pro, DaVinci Resolve, Final Cut Pro.
P
Proxy
Yüksek boyutlu video dosyalarının post prodüksiyonda daha rahat çalışabilmek için alınan düşük çözünürlüklü kopyalarına denir. Bazı kameralar dahili proxy kayıt alabilmektelerdir. Bu durumda post prodüksiyondan önce proxy kayıt imkanı olur ve zaman kazanılır.
R
Rear Filtre
Geniş diyafram açıklığına sahip olan hızlı lenslerin ön kısmındaki lens elemanları, boyut ve dışarıya doğru kavisli olmaları gereği geleneksel filtreler ile uyumlu değillerdir. Bu durumlarda lensin arka kısmına takılan rear filtreler kullanılabilir.
Rolling Shutter
CMOS sensörlerde, bir pixel sırasındakiler aynı anda pozlanır, sonra diğer pixel sırasına geçilir. Bu shutter mekanizmasına Rolling Shutter denir. Bknz: Global Shutter, Rolling Shutter Bozulması
Rolling Shutter bozulması
Rolling Shutter bozulmaları kameranın algıladığı görüntüde hızlı değişimler olduğunda ortaya çıkar. Sensördeki fotositler bilgiyi eş zamanlı olarak taramadığı için nesneyi tam olarak algılamakta zorlanır.
S
S-Cinetone
Sony’nin amiral gemisi VENICE ile geliştirilmiş renk teknolojisinin ürünüdür. S-cinetone ilk olarak Sony FX9 kameralarla tanıtılmıştır.
Sony her zaman tüm cihazlarından, farklı modellerde olsalar dahi standart renkte görüntü edilebilmesine özen gösteren, kullanıcıyı buna yönlendiren bir marka olmuştur. Bu standart ilk başlarda REC 709 renk evreni dahilinde video özellikleri gösteren bir standart iken S709 ve son olarak da S-Cinetone ile Sony, Cine-I seçenekleri (Slog2-Slog3) ile post-prodüksiyona gerek duymadan, her kamerası için kolayca sinematik, film gibi gözüken görüntüler elde edilebilmesi için bir standartlaşma içerisine girmiştir.
Yeni bir gamma eğrisi ve renk matrisinin birleşiminden oluşan bu dahili renk seçeneği, 11 dinamik aralığa sahiptir. Bu seçenek ile clipping seviyesindeki parlak alanlardan bile yüksek derecede bilgi alınabilir ve görüntüleriniz çok az bir çaba ile film standartlarına ulaşır.
Shutter
Shutter, sensör (analog’da ise film) ile ışığın buluşarak pozlama yapılmasını düzenleyen mekanizmadır.
Shutter Açısı, Shutter Angle
Mekanik Shutter dönemlerinden kalan bir sınıflandırmadır. Mekanik shutterların yuvarlak yapısında kaç derecelik bir açıklık varsa filmin ışıkla buluşma süresi o kadar fazladır. Yani shutter hızı düşüktür. 24, 35 ve 30 fps’de hangi shutter açısının hangi shutter hızına denk geldiğine dair liste aşağıdadır.
@ 24p
360 = 1/24th
324 = 1/26.66
270 = 1/32
216 = 1/40
180 = 1/48
172.8 = 1/50
144 = 1/60
108 = 1/80
90 = 1/96
45 = 1/198
@ 25p
360 = 1/25th
324 = 1/27.77
270 = 1/33.33
216 = 1/41.66
180 = 1/50
172.8 = 1/52.08
144 = 1/62.5
108 = 1/83.33
90 = 1/100
45 = 1/200
@ 30p
360 = 1/30th
324 = 1/33.33
270 = 1/40
216 = 1/50
180 = 1/60
172.8 = 1/62.49
144 = 1/75
108 = 1/100
90 = 1/120
45 = 1/240
“Stacked” Sensör: Geleneksel CMOS sensörlerdeki tek katmanlı yapıdansa farklı katmanlar içeren sensör çeşidi. Sektörde, özellikle rolling shutter efektini azaltan sensör okuma hızı sayesinde yavaş yavaş stacked sensörlere geçiş yapılmaktadır. Stacked sensöre sahip bazı kameralar: Fujifilm X-H2S, Canon R3, Sony A1.
U
UHD, Ultra High Definition
UHD, 3840X2160 çözünürlüğe sahip 4K çözünürlük formatıdır. Cinema 4K olarak da bilinen 4096X2160 boyutlarındaki 4K formatından farklıdır.
V
Video Capture Card, Video Yakalama Aygıtı
Video yakalama aygıtları, dijital kameraların görüntülerini bilgisayara aktaran aygıtlara verilen addır. Bu aktarım bilgisayar üzerinden reji yapmak için yapılır. Kimi bir usb bellek boyutundayken kimi üzerinde kanal değiştirme, ses kontrolleri, giriş çıkış efektleri ve benzeri reji kontrol düğmeleri barındıran daha büyük masaüstü araçlardır.
