Dijital bir kameranın çözünürlüğü, sensörünün sahip olduğu fotosit (piksel) sayısına tekabül eder.
Her fotosit, mercekten gelen ışık yoğunluğunu ve renk verilerini yakalar. Kamera, görüntü oluşturmak için bir fotositten aldığı bilgiyi diğer fotositlerle birlikte yorumlar.
Fotosit/piksellerin görüntüyü oluşturma biçimini daha iyi anlamak için aşağıdaki örnek üzerinden gidebiliriz.
1800’lerin sonlarında Georges Seurat ve Paul Signac tarafından geliştirilen Noktacılık (Pointillism) boyama tekniğini düşünün. Seurat’ın “La Grande Jatte Adası’nda Bir Pazar Öğleden Sonra” adlı tablosu bunun için iyi bir benzetmedir. Yakından bakın, noktalar göreceksiniz. Bir de uzaktan bakın.
Çözünürlük Boyutları
Çözünürlük, dikey ve yatay çizgilerle ölçülür.
Örneğin HD çözünürlük, ki genellikle 1080p olarak anılır, 1920 yatay, 1080 dikey piksel içerir. UHD çözünürlük ise 2160p olarak anılır ve 3840 yatay, 2160 dikey piksel içerir. (UHD’nin bazen 4K olarak da etiketlendiğini hatırlatmakta fayda var.)
Modern dijital kameralar ise ulaşabilecekleri çözünürlük miktarında patlama yaşamaktadır. Sony, Canon, Blackmagic Design, RED ve ARRI kameralarının tümü 4K DCI (4096 x 2160), 6K (6144 x 3240), 8K (7680 x 4320) ve en son 12K (12288 x 6480) çözünürlüklerini kapsar. Fakat bu yazının da ana konusu olan yaygın yanılgı şudur:
“Çözünürlük ne kadar yüksek olursa kamera o kadar iyidir.”
Bunun gerçek olmaya yakın bile olmadığını söyleyebiliriz. Çoğu durumda, çözünürlük daha büyük, daha karmaşık bir resmin yalnızca küçük bir parçasıdır. Anlatı, belgesel veya sosyal bir platforma; nereye içerik ürettiğiniz önemli olmaksızın çoğu zaman çözünürlük o kadar da önemli değildir. Beraber detaylandıracağız. Fakat önce eski dostumuz “film”den bahsetmek gerek.
“Peki ya film?”
Dijital formatlar ışığı elektronik sensörler vasıtasıyla yakalarken film de hemen hemen aynı şeyi yapmak için kimyasalları kullanır. Modern selüloit film, ışığa maruz kaldığında tepki veren gümüş halojenür kristallerini kullanır. Bu film işlendiğinde, gümüş halojenür kristalleri, ters çevrilebilen, ardından yazdırılabilen veya taranabilen negatif bir görüntü bırakır. Mükemmel bir benzetme olmasa da, kristali dijital sensördeki pikseller olarak düşünebiliriz. Bu basitleştirilmiş bir açıklamadır, ancak daha derine indikçe bu şekilde ifade etmek yeterli olacaktır. Fakat bu yazıda konumuz çözünürlük.
Bazı uzmanlar çözünürlük açısından filmin dijitalden daha iyi olduğunu düşünürken, diğerleri bunun tam tersini düşünür. Looper , Star Wars: The Last Jedi ve Knives Out gibi filmlerin Amerikalı görüntü yönetmeni Steve Yedlin’e sorarsanız çözünürlüğün hem filmde hem dijitalde hiç önemi yoktur.
Ancak herkesin üzerine anlaştığı şey, filmi benzersiz kılan şeyin farklı çözünürlüklerde taranabilmesi veya dijital bir görüntüye dönüştürülebiliyor olmasıdır. Bu nedenle film üzerine çekilen eski filmler, ana negatiflerinden daha yüksek bir çözünürlükte yeniden taranabilir ve modern dijital görüntüler ile karşılaştırıldığında hala geçerliliğini korur.
Fakat yakalanılan kalite yine güncel çözünürlük standartları dahilindedir. Bu da bizi asıl sorumuza geri döndürüyor.
Çözünürlük Neden Önemli Değil?
Kamera üreticilerinin söylediklerinin aksine daha yüksek çözünürlükler daha iyi bir görüntü anlamına gelmez. Evet, 6K ve 8K görüntüler teknik olarak daha keskindir, ancak çözünürlük yükseldikçe azalan getiriler elde ederiz.
Görüntü yönetmeni Steve Yedlin’i birkaç paragraf öncesinden hatırlarsınız. 2016 yılının sonlarında Yedlin, “On Acquisition and Pipeline for High-Resolution Exhibition” başlıklı bir çözünürlük demosu yayınladı ve burada çeşitli çözünürlüklerdeki birkaç film ve dijital kamerayı karşılaştırdı.
Kameraların belli çözünürlük değerlerinin insan gözünün algılayamayacağı eşiklere ulaştığını öğrendi. Hem de sinema ortamında. Bunun da ötesinde, görüntü yönetmeni Yedlin, izleyicinin görüntü doğruluğu algısını etkileyen başka değişkenlerin devreye girdiğini de keşfetti. Buna sensör gürültüsü, film greni, halasyon, kenar kontrastı, genel kontrast, kullanılan ölçekleme algoritması ve optik sapma gibi değişkenler dahildi.
Dahası, yüksek çözünürlük ve algılanabilir görüntü dengesindeki sapmaların çözünürlük hissini fiilen azalttığı bazı durumlar da vardır. Bu çok önemli! Görüntü yönetmenlerinin eski lensleri ve yumuşatıcı filtreleri modern kameralarla birlikte kullanmasının bir nedeni var.
Gösterim Sınırlamaları
Çözünürlük tartışılırken bakılması gereken bir diğer husus da görüntünün nasıl sergileneceğidir. Örneğin standart sinema proje gereksinimlerine bakacak olursak çoğu film dijital projektörlerde gösteriliyor. IMAX gibi istisnaları hariç tuttuğumuzda dijital projeksiyon için kullanılan yalnızca iki çözünürlük vardır.
- 2048×1080 pikselde 2K veya
- 4096×2160 pikselde (DCI) 4K
2K gösterim çözünürlüğü 1920 x 1080 HD çözünürlükten yalnızca 128 yatay çizgi daha büyüktür. Yaklaşık %6’lık bir artış. Çok mu? Pek sayılmaz. Daha yüksek çözünürlüklerde çekilen herhangi bir görüntü, her zaman 2K projeksiyon kabına sığacak şekilde küçültülür. Bunun görüntü üzerinde olumlu bir etkisi olsa da, en sert sinema izleyicileri bile farkı görmek için zorlanacaklardır.
Peki ya 4K sinema projeksiyonları?
Evet, bazı sinemalarda 4K çözünürlükte filmler gösteriliyor. Bununla birlikte, çoğu tiyatro hala 2K sergiler için donatılmıştır ve 4K’ya geçiş yavaş olmaktadır. Pandeminin bu değişimi nasıl etkileyeceğini de göreceğiz.
ARRI gibi üst düzey sinema kamerası üreticileri, bir süre için yalnızca HD veya 2K çözünürlükte çekim yapan kameraları piyasaya sürdü. Orijinal Blackmagic Cinema Camera 2.5K da bu parametreye uydu.
Netflix, 4K’lık bir temel çözünürlük için baskı yapana kadar, kamera üreticileri gerçekten işleri yüksek vitese geçirmedi. (RED dışında yani. Sonuçta her kuralın istisnaları vardır.)
Peki ya ekran küçüldükçe?
Daha da derine inelim. Şimdiye kadar ele aldığımız her şey sadece sinema ekranlarıyla ilgiliydi. TV’ler, tabletler veya akıllı telefonlar gibi daha küçük cihazlar ne olacak? Giderek daha fazla insan bu tür ekranlarda film ve şovlar tüketiyor.
Ekran ne kadar küçükse, çözünürlük o kadar az önemlidir!
Tüm bu bilgiler daha küçük bir alana sıkıştırılıyor. Bu nedenle, daha yüksek çözünürlüklere duyulan ihtiyaç daha az önemlidir. Peki bu, yaratıcılar için ne anlama geliyor? Tüm 4K kameralarımızı çıkarıp HD çekime geri mi dönelim?
Hayır henüz değil. Şimdi sıra çözünürlüğün ne zaman önemli olduğunu konuşmaya geldi.
Çözünürlük Önemli Olduğunda
Az önce söylediğimiz her şeyi geride bırakıp çözünürlüğün hangi durumlarda gerçekten önemli olduğunu konuşalım.
Örneğin, daha yüksek çözünürlüklü bir görüntü, VFX çalışması için bir avantaj olabilir. Çok fazla yeşil ekran çalışması veya rotoscoping yapıyorsanız, ekstra çözünürlüğe sahip olmak işinizi HD’de çalışmaktan çok daha kolay hale getirecektir. Her ne kadar burada da azalan getiriler olsa da.
Ya da çok sayıda VFX planı çekiyorsunuzdur. Daha yüksek bir çözünürlük, çekimlerinizi istediğiniz şekilde yeniden çerçevelemenize yardımcı olur. Sonuç olarak, tüm çözüm tartışması sizin özel kullanım durumunuza bağlıdır.
Bir de projenizi teslim edeceğiniz mecraların kuralları vardır tabii. Kısaca onlardan da bahsedelim.
Netflix’in 4K koşulunun sebebi ne?
Netflix, evinize DVD göndermekle işe başlayan bir şirketken, çok yol kat etti. Ancak çözünürlükten bahsederken Netflix’i bu kadar sıcak bir konu yapan şey, görüntü hattı söz konusu olduğunda çok katı kurallarıdır.
Netflix 4K altında çekim yapmanızı istemez. İşte web sitelerinden bir pasaj :
Yakalama Gereksinimleri
- Çözünürlük Gereksinimleri
- Kamera gerçek bir 4K UHD sensöre sahip olmalıdır (genişliği 3840 fotositeye eşit veya daha fazla)
- Yakalama Formatları:
- RAW (örn. X-OCN, REDCODE, Arriraw, vb.) veya SIKIŞTIRILMIŞ (örn. XAVC, AVC-Intra, ProRes veya diğer I-Frame uyumlu formatlar)
- Minimum 16 bit Doğrusal veya ≥ 10 bit Günlük işleme
- 10 bit UHD 23,98 fps’de minimum 240 Mbps veri hızı
Ayrıca, aralarından seçim yapabileceğiniz şu anda 44 kamera bulunan onaylı kameraların bir listesi de bulunmaktadır.
Daha yüksek çözünürlüklü kameralar için baskıya neden olan başka faktörler olsa da, Netflix’in büyük bir etkisi olduğunu söylemek güvenli. 214 milyon ücretli abonesi, 3.600’den fazla filmi ve 1.800’den fazla TV şovu ile çok fazla ilgileri var. İçerik üreticisi ve sergileyicisi olmak da yardımcı olur.
Netflix, 4K altında çekim yapan onaylanmamış kameralara izin veriyor ve her şeyin onaylanması gerekiyor. Dolayısıyla, özellikle Netflix için bir proje çekiyorsanız, çözünürlük gerçekten önemli. En azından bir noktaya kadar.
Bu kulağa, kapı bekçiliği gibi gelebilir, ancak Netflix’in katı kurallar için çok iyi bir nedeni var. Daha önce tartıştığımız film gibi, Netflix de gelecek nesiller için mümkün olan en yüksek kaliteyi istiyor. Bundan yirmi yıl sonra, 4K çekilmiş bir filmi tek seferde HD olarak çekmekten daha kolay yeniden yayınlamak daha kolay olacak.
Film Yapımcıları ve Yaratıcılar için Çözünürlük Ne İfade Eder?
Çözünürlük, gezegendeki her film yapımcısının, içerik yaratıcısının ve kamera üreticisinin dilinde olan bir konudur. 4K vadisine ulaştık ve düzlüğe çıktık. Ufuk 8K, 6K ve 12K ateşiyle aydınlandı. Canon EOS R5, Nikon Z9 ve Sony A1’in tümü 8K özelliğine sahip ve tek dertleri aslında RED ve ARRI gibi devleri yakalayabilmek.
Bu yazıda gördük ki gösterim yapılacak mecra da çok önemli bir unsur. Yeni standardımız, 12K televizyonlar mı olacak? Belki. Sony’nin zaten evlerde kullanım için ürettiği bir 16K ekranı var. Fiyatının neredeyse bir ev fiyatı kadar olduğunu da hatırlatalım 🙂
Filmler, belgeseller, dijital içerik ve hatta kurumsal çalışma gibi yaratıcı işler söz konusu olduğunda, çok özel bir nedeniniz olmadıkça çözünürlük önemli değildir. Bu tür işlerin hepsinde sanatsal bir unsur var. En önemli şey her zaman anlatmaya çalıştığınız hikaye olacak ve kameranızın çözünürlüğünün bunda çok az etkisi var.
Bir film hikayesi anlatıyorsanız ve Netflix sunumu veya VFX için yüksek çözünürlüğe ihtiyacınız yoksa, devam edin ve HD çekin. Hikayeniz büyüleyiciyse ve kompozisyonlarınız iyi aydınlatılmışsa, kimse kafasına takmayacak.
Broadcast TV, HD kalitesinde de öne çıkıyor ve hatta bazı programlar daha düşük çözünürlüklerde gösteriliyor.
YouTube’a, Vimeo’ya veya başka bir akış platformuna mı yüklüyorsunuz? HD burada da fazlasıyla yeterli. Elbette, YouTube 4K seçenekleri sunar, ancak herkesin interneti bu tür bir çözünürlüğü kaldırmadığından genellikle HD seçeneği tercih edilmez.
Daha önce de belirtildiği gibi 4K çekim yapmanın bazı faydaları vardır, ancak bu durum projeniz çözünürlüğün büyüklüğünden gerçekten faydalanıyorsa geçerli. Daha yüksek çözünürlükte çekim yapmak daha pahalı olabilir. Hepsini halletmek için daha fazla depolama alanına ve daha güçlü bir bilgisayara ihtiyacınız olacak. Ve bu sadece iş yapmanın maliyeti.
4K veya daha yüksek çözünürlükte çekim yapıyor ve ardından HD sunuyorsanız, zamanınızı ve daha fazla çözünürlük için ödediğiniz parayı çöpe atıyor olabilirsiniz.
Peki bir sanatçı ne yapmalı?
Ressam Georges gibi olun. Resimlerindeki noktaların sayısı hakkında takıntısı yoktu, onun için sadece anlattığı hikaye önemliydi.
