Dogme 95 Akımı ve Dogme Filmleri

Yazının PDF versiyonunu buradan indirerek yazıyı daha kolay saklayabilirsiniz. Son sayfalarda bonus olarak Dogme 95 izleme listesi de bulunmakta.

Dogme 95, Danimarkalı yönetmenler Lars von Trier ve Thomas Vinterberg tarafından 1995 yılında başlatılan avangard bir film hareketidir. Dogme kelimesi Danimarka dilinde ‘dogma’ demektir.

Dogme akımının amacı filmleri pahalı ekipmanlardan, özel efektlerden, film hilelerinden ve post prodüksiyon düzeltmelerinden arındırmaktır. Yönetmen temel olarak hikayeye ve oyuncuların performansına odaklanır. Büyük prodüksiyonun gösterişinden arındırılmış bu yaklaşımın, seyircinin filmle daha kuvvetli bir bağ kurmasını sağlayacağına inanıyorlardı. Bu amaç doğrultusunda Lars von Trier ve Thomas Vinterberg, Dogme filmlerinin uyması gereken on kuralı yazdılar. “Saflık Yemini” (Vows of Chastity) de denen kurallar şu şekilde:

Film gerçek mekanında çekilmelidir. Kullanılacak aksesuarlar mekana getirilmemeli zaten mekanda var olan eşyalar olmalıdır. Hikaye için özellikle gerekli olan bir malzeme varsa çekim için o malzemenin olduğu lokasyon seçilmelidir.
Ses görüntülerden ayrı bir şekilde kaydedilmemelidir. Müzik, sahne filme alınırken çalıyorsa kullanılabilir. Sonradan müzik veya ses eklenemez.
Tüm çekimlerde kamera elde olmalıdır. Kamera eldeyken yapılabilecek tüm kamera hareketleri veya hareketsizlik serbesttir.
Film renkli olmalıdır. Özel ışıklandırmalar kabul edilmez. (Eğer pozlama için var olan ışık yetersizse sahne çekilmemelidir ya da çok basit bir lamba kameraya bağlanarak çekim yapılabilir.)
Optik yanıltmacalar ve filtreler yasaktır.
Film yapay aksiyon barındıramaz. (Cinayet, silahlar vb. bulunamaz.)
Zamansal ve mekansal yabancılaşmalar yasaktır. (Film şimdiki zamanda ve olağan mekanlarda geçmelidir.)
Tür filmleri kabul edilmez.
Film formatı Akademi 35mm. olmalıdır.
Yönetmen filmin künyesinde yer almaz.

Sinema tarihindeki diğer akımlarla kıyaslanınca, keskin ve net kuralları sebebiyle Dogme 95 en kolay tanımlanabilir film hareketi oluyor. Bu kurallar birçok filmciyi yabancılaştırıp akıma dahil olmaktan alıkoysa da, Vinterberg ve Trier’in oluşturduğu “Saflık Yemini”nin kesinliği Dogme 95 manifestosunun sinemanın geleceğini nasıl şekillendireceğini net bir şekilde anlatıyor.

“Rasyonalite değersizleştirilirse dünyanın altüst olması kaçınılmazdır. – Lars von Trier

Dogme 95 dijitalleşmenin getirdiği özel efektlere ve teknolojik desteklere bağımlı hale gelmeye verilen bir tepkiydi. Bu sebepten Dogme, gücün bağımsız ekiplerde olması gerektiğine inanıyordu ve stüdyo filmlerine karşıydı.

“Dogme Kardeşliği’ne katılıyorum… Bana öğretilen tüm sinema taktiklerini gururla terk ediyorum. Adeta dinsel bir hevese yenik düştüğüm için bunu yaptığımı biliyorum. Ama çocuklukta da olduğu gibi, günah işlemenin cazibesi benim için her zaman romantikti.” – Harmony Korine

Manifestonun yayınlanmasından üç yıl sonra ilk resmi Dogme 95 filmini Vinterberg çekti. İsmi “Festen” (Şölen) olan film anında büyük bir beğeni topladı ve 1998 yılında Cannes Film Festivali’nde Jüri Özel Ödülü kazandı.

“Dogme’nin birçok insana ilham verdiğini ve dijital bir hareket başlattığını düşünüyorum. Kişisel olarak, her zaman Dogme filmleri yapmanın fantastik olduğuna ve bunun çok iyi hissettirdiğine inanıyorum ama ‘Kutlama’yı çektiğimde tamamladığımı hissettim. Benim için Dogme yolunun sonu gibiydi, gidebileceğim kadar uzağa gitmiştim onunla.” – Thomas Vinterberg

Dogme 95 hareketi kapsamında çekilen, 10 tanesi Danimarka yapımı olmak üzere toplam 35 film bulunmaktadır. Her türlü eleştirilere rağmen bu filmler döneminde endüstrinin mevcut durumunu değiştirmiştir. Aşağıda 1995 ve 2005 yılları arasında çekilen Dogme 95 filmlerinin listesini paylaşıyoruz. Her ne kadar kurallarda yönetmenin film künyesinde bulunmaması gerektiği söylense de biz listede filmleri yönetmenleriyle birlikte paylaşıyoruz. Keyifli keşfetmeler!

Dogme #1: Festen (Şölen) (1998), Yönetmen: Thomas Vinterberg

Dogme hareketinin ilk filmi olarak kabul edilen Festen, bir 60. yaş günü partisinde ortaya çıkan karanlık aile sırlarını konu ediyor. Film 1998’de Cannes Film Festivali’nde Jüri Ödülü almıştır.

Dogme #2: Idioterne (Gerizekalılar) (1998), Yönetmen: Lars von Trier

Idioterne, Trier’in Altın Kalp Üçlemesi’nin (Golden Heart Trilogy) ikinci filmidir aynı zamanda. Üçlemenin ilk filmi Breaking The Waves (1996), son filmi Dancer in the Dark (2000)’tır.

Dogme #3: Mifunes sidste sang (Mifune’nin Son Şarkısı) (1999), Yönetmen: Søren Kragh-Jacobsen

Film, 49. Berlin Film Festivali’nde Altın Ayı Ödülü’nü almıştır.

Dogme #4: The King Is Alive (Kral Yaşıyor) (2000), Yönetmen: Kristian Levring

Dogme #5: Lovers (1999), Yönetmen: Jean-Marc Barr

Dogme #6: Julien Donkey-Boy (1999), Yönetmen: Harmony Korine

Dogme #7: Interview (2000), Yönetmen: Daniel H. Byun

Dogme #8: Fuckland (2000), Yönetmen: José Luis Marquès

Dogme #9: Babylon (2001), Yönetmen: Vladan Zdravkovic

9. Dogme filmi olarak kabul edilse de proje hiç tamamlanamadı.

Dogme #10: Chetzemoka’s Curse (2001)

Filmin çok sayıda yönetmeni vardır: Rick Schmidt, Maya Berthoud, Morgan Schmidt-Feng, Dave Nold, Lawrence E. Pado, Marlon Schmidt ve Chris Tow.

Dogme #11: Diapason (2001), Yönetmen: Antonio Domenici

Dogme #12: Italiensk For Begyndere (Yeni Başlayanlar İçin İtalyanca) (2000), Yönetmen: Lone Scherfig

Film, Berlin Film Festivali’nde Jüri Özel Ödülü almıştır.

Dogme #13: Amerikana (2001), Yönetmen: James Merendino

Dogme #14: Usfahrt (Joy Ride) (2000), Yönetmen: Martin Rengel

Filmin konusu 1992 yılında Zürih’te işlenen gerçek bir cinayete dayanıyor.

Dogme #15: Camera (2000), Yönetmen: Rich Martini

Dogme #16: Bad Actors (2000), Yönetmen: Shaun Monson

Dogme #17: Reunion (2001), Yönetmenler: Leif Tilden & Mark J. Poggi

Dogme #18: Et Rigtigt Menneske (Truly Human) (2001), Yönetmen: Åke Sandgren

Dogme #19: Når Nettene Blir Lange (Cabin Fever) (2000), Yönetmen: Mona J. Hoel

Dogme #20: Strass (2001), Yönetmen: Vincent Lannoo

Dogme #21: En Kærlighedshistorie (Kira’s Reason: A Love Story) (2001), Yönetmen: Ole Christian Madsen

Dogme #22: Era Outra Vez (Once Upon Another Time) (2000), Yönetmen: Juan Pinzás

Dogme #23: Resin (2001), Yönetmenler: Vladimir Gyorski & Steven Sobel

Dogme #24: Security, Colorado (2001), Yönetmen: Andrew Gillis

Dogme #25: Converging with Angels (2002), Yönetmen: Michael Sorenson

Dogme #26: The Sparkle Room (2001), Yönetmen: Alex McAulay

Dogme #27: Ikke Udsendt (Come Now)

Ikke Udsendt, Dogme95’in kendi web sitesinde de hakkında hiçbir bilgi bulunmayan tek film. Bu da kendisini oldukça gizemli yapıyor.

Dogme #28: Elsker Dig For Evigt (Open Hearts) (2002), Yönetmen: Susanne Bier

Bu filmiyle Toronto Film Festivali’nde FIPRESCI Özel Ödülü kazanan Susanne Bier, kariyerinin ilerleyen döneminde European Film Award, Golden Globe ve Emmy ödüllerinin hepsini kazanan ilk kadın yönetmen oluyor.