Dünya yaratma konusunda en iyi hikayeler seyirciyi kendi içine çeker. O kadar derin dalarız ki o hikayenin birileri tarafından yazıldığını unuturuz. Hatırda kalıcı tepkiler almak için dünya oluşturma konusunda profesyonel olmanız gerekir. İşte bunun için bu yazıda yer alan bilgiler ışığında ilerleyebilirsiniz.
Dünya Oluşturma Nedir?
Dünya oluşturma, hayal gücünüzü kullanarak dünya ya da evren oluşturmanızı sağlayan çok katmanlı bir işlemdir. Romanda, sinemada ve televizyonda bu işlem, seyircinin hikayeye kapılmasını ve anlatıcıya/anlatılanlara odaklanmasını sağlar.
Dünya Oluşturmak Neden Önemlidir?
Bir hikaye uyduruyorsanız aynı zamanda bir dünya belirlemelisiniz. Karakterleri düşünmeniz kadar karakterlerin içinde olduğu dünyayı da düşünmeniz oldukça önemli bir yer tutuyor. Karakterlerinizin içinde bulunduğu dünya nasıl bir dünya? Bu soruyu düşünmeden ve soruya cevap bulmadan yazmaya çalışıyorsanız sizi ilerlemekten alıkoyan şey bu olabilir. Oluşturduğumuz dünya; karakterler, hikaye, ton ve türlerle ilgili bizi bilgilendirir.
Türler Arası Dünya Oluşturmak
Dünyanızı oluştururken hikayenizin bilim kurgu mu, fantastik mi, romantik mi olacağını da düşünüyor olmalısınız. Gerçek şu ki, yazdığınız senaryoda dünyayı belirlemelisiniz.
Çoğunlukla yazdığımız dünya bizi yansıtır ama türünü belirlemek o dünyanın işleyişine bağlıdır. Örnek olarak; Breaking Bad dizisindeki çölün yarattığı etki ile Road Runner çizgi filmindeki çölün etkisi aynı değildir. Bunun nedeni dünyalarının farklı yaratılmış olmasıdır.
Başka bir örnek; Hunger Games filmi de Dünya’da geçer, Blade Runner 2049 filmi de. Ama ikisinin de oluşturduğu etki farklıdır.
Tamamen Yeni Bir Dünya Yarattıktan Sonra Ne Olacak?
The Chronicles of Narnia, Lord of the Rings, Star Trek gibi hikayelerde tamamen yeni bir dünya oluşturmanız gerekir. Bu gibi dünyalarda karakterlerin ziyaret ettiği mekanlar ve gezegenler Dünya gibi olsa da aslında ne kadar da Dünya olmadığını belirtmeniz gerekiyor.
Gel gelelim bu dünyaları sorunsuz bir şekilde oluşturmanız için maddelerimize.
Dünya Oluşturmak İçin Şablonalar/İpuçları/Araçlar
1. Harita Oluştur
Haritalar, fikirlerinizin kağıda dökülmesini ve herkesin neyin nerede olduğunu anlamasını sağlar. Aynı zamanda beyin fırtınası yapmanıza yardımcı olur. Lord of the Rings, Game of Thrones gibi hikayelerin haritalarını ve okura/seyirciye nasıl yardımcı olduğunu düşünün. Haritayı özellikle göstermenize gerek yok ama kesinlikle proje ve prodüksiyon aşamasına dahil olması gerekiyor. Bunlardan bağımsız olarak hikayenizdeki haritanın genişliği ve mekanlar arası mesafe ile bir yerden başka bir yere gitmenin ne kadar zaman alacağı konusunda fikriniz olması konusunda önemli bir detay.
2. Fizik Kurallarını Tekrar Yaz
Hikaye yazmaya başladığınızda gerçek dünyadan biraz daha faklı hatta biraz daha çarpık bir ton tercih edebilirsiniz. Super-Man’in uçabilmesi ve zor yaralanması gibi dünyalar oluşturmak kimseye zarar vermez. Tabi ki bunu yaparken Mamma Mia filmindeki gibi tamamen Dünya ile realistik bir açıdan bağlı bir film de yazıyor olabilir ve bu kadar uçuk kaçık bir dünyaya ihtiyaç duymayabilirsiniz. Durum ne olursa olsun yazdığınız sayfada bu bilgilerin anlaşılır olması gerekiyor.
3. Zaman Çizgisi Oluştur
Bazen yarattığınız dünyayı anlayabilmek için olayları zaman çizgisine oturtmanız gerekir. Game of Thrones ve The Terminator gibi zaman dilimi belirlemeniz doğru olacaktır.
Zaman çizgisi, karakterlerin görünüşünü belirlemenizi ve yaşanacak olayların zamanla nasıl etkiler yaratacağını görmenizi sağlar. Harry Potter’ı düşünün. Voldemort’un kim olduğu, nereden geldiği ve onun dahil olduğu olaylar ile olayların etkilerini görüyoruz.
4.Sosyolojiyi Düşün
Karakterleriniz nasıl bir topluluğa uyuyor?
Ütopik mi yoksa distopik bir evren mi?
Yönetim ve devlet yapısını, yasaları, kuralları ve dini avantaj olarak kullanabiliyor musun ona dikkat et. İnsanların nasıl iletişim kurduğu, organize olduğunu ve bulundukları topluluğun fonksiyonlarıyla alakalı detaylı ayrıntılar oluştur.
Yazarlar ve yaratıcılar kurgusal dünyalarında fiziksel manzaraları ve tarihi olayları oluşturmakla birlikte karakterlerin içinde bulunduğu sosyal manzaraları da oluşturmakta.
Dünya Oluşturma Şablonu
NoFilmSchool ekibinden Jason Hellerman’ın oluşturduğu şablon örneğini görebilirsiniz. Şablonda dünya oluşturmanızı kolaylaştıracak sorular yer alıyor.
Neredeyiz?
-Dünyada mı? Başka bir gezegende mi?
Alan neye benziyor?
-Bize bölgelerle ilgili fiziksel detayları ilet.
Karşılaşacağımız dominant bir kültür var mı?
-Normları anlamamızı sağla
Bu dünyada kimler yaşıyor?
-Aynı dili mi konuşuyorlar?
-Aynı tür varlıklar mı yaşıyor?
Bu dünyayı kim yönetiyor?
-Domine eden bir kişi ya da topluluk var mı?
Burada teknoloji nasıl?
-Teknoloji kültürü ne kadar gelişmiş?
Dominant din mevcut mu?
-İnanç sistemleri neler?
Yaratılan dünya hikayeyi nasıl etkiliyor?
-Hem fiziksel hem de duygusal mı etkiliyor?
Fiziksel dünya değişiyor mu?
-Yönetim sistemi ya da kültür nasıl değişti?
En Sık Yapılan 20 Hata
Dünya oluşturmak karmaşık ama ödüllendirici bir aşamadır ama gizli tuzakları vardır. Kurgusal bir dünya oluştururken en sık yapılan hatalar:
- Bilgi Bombardımanı: Yarattığınız dünyayla ilgili tüm bilgileri bir anda vermemelisiniz. Bilgileri hikayeye yapay hissettirmedin yayın.
- Tutarsızlık: Dünyanın kuralları, kültürü, teknolojisi gibi konularda başarısız olmak seyircinin aklını bulandırabilir. Detayları unutmadan ve değiştirmeden hikayeye devam etmelisiniz.
- Detayları Aşırı Vurgulamak: Detaylar önemli olsa da fazlası hikayeyi batırabilir. Hikaye ve karakterlerle bağlantılı olan şeylere odaklanın.
- Mantık Hataları: Konuya bağlı kalarak hikayenin kendi kuralları olması gerekir. Hikayenize aykırı olan şeyleri eklemekten kaçının.
- Gerçek Dünya Kültürlerini Kopyalamak: İlham almak sorun değil fakat var olan kültürleri yüzeysel ve dikkatsiz bir şekilde ele almak stereotipler ve kültürel benimsemeye sebep olur.
- Toplumsal Etkiyi Göz Ardı Etmek: Dünyanızın benzersiz unsurlarının toplumları nasıl etkilediğini dikkate almamak, gerçekçi olmayan veya yüzeysel bir ortam yaratabilir.
- Tek Boyutlu Karakterler Oluşturmak: Dünyaları karakterler yönlendirir. Bu yüzden karakterlerin derinlikli olması, motivasyonlarının olması gerekir.
- Sonuçların İhmal Edilmesi: İster teknolojik ilerlemeler, ister sihirli güçler, ister toplumsal değişiklikler olsun, eylemlerin sonuçları olmalıdır. Bu sonuçlar olay örgüsünü yönlendirir.
- Aşırı Güçlü Karakterler veya Teknoloji: Hiçbir sınırlama olmaksızın karakterler veya teknolojiler yaratmak, gerilimi ve çatışmayı azaltarak hikayenin etkisini azaltır.
- Sıradanlığı Unutmak: Dünyanızın her tarafı fantastik olmak zorunda diye bir kısıtlama yok. Dünyanızı temellendirmek için yiyecek, kıyafet ve günlük rutinler gibi sıradan ayrıntıları göz önünde bulundurun.
- Aşırı Karmaşık İsimler: Benzersiz isimler keyif verirken, aşırı derecede karmaşık veya telaffuz edilemeyen adlar okuyucuların veya izleyicilerin canını sıkabilir.
- Çeşitlilik Eksikliği: Farklı bakış açılarını, kültürleri ve deneyimleri dahil etmemek, özgünlüğün olmadığı düz bir dünyayla sonuçlanabilir.
- Evrimi Görmezden Gelmek: Toplumlar ve kültürler zamanla gelişir. Değişmeyen/gelişmeyen dünyalar gerçekçi olmayabilir. Dünyanızın nasıl değiştiğini ve koşullara nasıl uyum sağladığını gösterin.
- Yalnızca Görsellere Odaklanmak: Görsel ayrıntılar önemli olsa da koku, ses, dokunma gibi diğer duyuları ihmal etmek dünyanızın iki boyutlu görünmesine neden olabilir.
- Büyü veya Teknolojinin Aşırı Açıklanması: Her büyülü veya teknolojik unsuru detaylarıyla açıklamak, merak ve keşif duygusunu ortadan kaldırabilir.
- Hayal Gücüne Yer Vermemek: Her ayrıntıyı kesin bir şekilde iletmekten kaçının. Bazı yönleri yoruma açık bırakmak, izleyicinizin hayal gücünü harekete geçirebilir.
- Fazla Fantezi Klişeleri Kullanmak: Bazı fantezi veya bilim kurgu mecazlarının popüler olmasının bir nedeni olsa da, sadece bunlara güvenmek dünyanızın orijinalliğini yitirmesine neden olabilir.
- Neden şimdi?: Hikayenizin farklı bir zamanda veya yerde geçmesinin belirgin bir nedeni olmalı.
- Kötü Stereotipler Oluşturmak: Pek çok yeni yazar, diğer inanç veya ırklarda gördükleri stereotiplere dayanarak yeni türler veya uzaylılar yaratıyor. Bunlar hem saldırgan hem de tembel olabiliyor.
- Sihir ve Teknolojinin Mantığı Yok Etmesi: Hikayeniz sihir veya teknoloji içeriyorsa, dünyanın mantığına meydan okuyacak kadar güçlü olmadığından emin olun.
Bir proje sunmak için çok detaylı bir süreçten geçilmesi gerekirken bu süreç içerisindeki bölümlerin de detaylandırılması gerekir. Hikayenizi oluştururken de dünya oluşturmak yazarlığınızı geliştirmenizi ve daha etkili bir yayına/yayıma imza atmanızı sağlar. Bu şablonları/ipuçlarını göz önünde bulundurarak daha derinlikli hikayeler oluşturabilir ve seyircilerin/okurların dikkatlerinin üzerinizde kalmasını sağlayabilirsiniz.
Kaynak: NoFilmSchool