Diyalog sahnelerinde bazen sadece konuşan kişiye odaklanıldığında istenilen etkiyi vermek konusunda yetersiz kalınabilir. Tepki çekimleri (reaction shots) diyalog sahnelerini sözel olmayan bir yolla çok daha ileriye taşıyabilir. Bazen bir karakterin fiziksel reaksiyonu sözlerden çok daha etkili olabilir.
Tepki Çekimi (Reaction Shot) Nedir?
Tepki çekimi, sahnede bir aksiyon gerçekleşirken kesmelerle sahnedeki diğer oyuncuların ya da elemanların bu aksiyona tepkilerini gösteren çekimleri temsil eder. Bu bir insanın, hayvanın ya da reaksiyon gösterebilecek herhangi bir şeyin tepkisi olabilir. Bir olayın gerçekleştiği sırada ya da gerçekleştikten sonra bir kimse ya da şey üzerindeki etkisini gösteren çekimlerdir. Bazı sahnelerde olayı göstermeksizin direkt reaksiyonları göstermek de bir tercih olabilir.
Tepki Çekimleri Ne İçin Kullanılır?
- İzleyenlere duyguları sezdirir
- Oyuncuların performanslarını gösterir
- Sahnedeki tempoyu kontrol etmeyi sağlar
- Editöre esneklik sağlar
İzleyicinin Duygularını Yönetmek
Bazen bir sahne konuşan karakterden çok onu dinleyen karakterle ilgili olabilir. Yönetmen ve editör bu sahnelerde duygusal reaksiyon gösteren karaktere keserek izleyenlere o sahnede söylenenler için neler hissetmeleri gerektiğini gösterir. Sahnede bilgi diyalog aracılığıyla verilse de bu bilgi ile ilgili izleyenlerin nasıl hissetmesi gerektiği tepki çekimleriyle verilir.
Bu örnekte, yönetmen ve editör izleyenlerin duygularını daha mizaha kayan bir tarafa doğru yönlendiriyorlar. Eğer bu sahnede daha az tepki çekimi olsaydı ya da hiç tepki çekimi olmasaydı mizahi durum anlaşılamayabilirdi ve izlediğimiz tuhaf ve ilgi çekmeyen bir sahne olabilirdi.
Tempo Yaratmak
Tepki çekimlerinin bir diğer fonksiyonu sahnede tempo yaratmaktır. Tempo; sahnedeki duygusal yoğunluğun inşa edilmesine, bir komedi unsurunun zamanlamasına ya da basitçe sahnede verilen bilginin izleyenler tarafından ne kadar sürede sindirilebileceğine göre belirlenir. Tepki çekimleri, diyalog sahnelerini daha ritmik bir tempoda sunmaya yardımcı olur.
Bunu en iyi yapan yönetmenler arasında ise Coen kardeşler var. En iyi filmlerini düşündüğünüzde, sahnelerinde hep var olan bir ritim olduğunu fark edersiniz. Bu ritim çoğunluklu olarak kullandıkları tepki çekimleriyle elde edilir. Coen kardeşlerinden tekniğinden çıkarılacak ders, sahnedeki ritmin aslında sözsüz olduğudur. Bu yüzden tepki çekimleri ya da karşı açı çekimleri devreye girer. Editörler genelde “göster, söyleme” yolunu tercih ettiklerinde tepki çekimlerine keserler. Editörler demişken tepki çekimleri neden editörlerin çok sevdiği şeylerdir?
Editöre Seçenekler Bırakmak
Editörün işinin bir parçası da hangi performansın daha kuvvetli ya da hangi sahnenin hikayeyi anlatmada daha etkili olacağına karar vermesidir. Bir olaya, o an sahnedeki diğer karakterlerin tepki sahnelerini çekmek editörün bu kararları verirken daha fazla seçeneği olmasını sağlar.
Diyelim ki bir diyalog sahnesinde konuşan kişi ve karşısındaki kişi ayrı ayrı çekilmiş. Birinci karakter sahnenin başında daha iyi oynarken ortalarında istenen performansı gösterememiş ama sonunda yine toparlamış. Böyle durumda jump cut (atlamalı kesme) yapmaktan kaçınmak için editör, diğer karakterin tepkisine kesebilir ve konuşan kişi tarafından istenen performansın verilmediği yeri böylelikle toparlamış olur.
Karakterleri Anlamak
“Succession” dizisinde sahneler iki ya da üç kamera ile farklı açılardan çekiliyor ve kamera operatörlerine inanılmaz bir özgürlük veriliyor, içgüdülerini dinlemeleri söyleniyor. Karakterleri izlemek ve onlara tepki vererek pan yapmak, odağı, perspektifi değiştirmek, içgüdüsel olarak önemli anları yakalamak için kontrol kamera operatörlerinde oluyor. Bu da kamera operatörlerinin çoğu zaman konuşan karakter kadar o karaktere tepki veren, onu dinleyen karakterleri de dikkatle takip ettiği anlamına geliyor.
Mark Mylod, 2. Sezon final bölümünün yönetmeni, asıl muhteşem olanın kamera operatörünün bir karakterin tepkisini yakaladığı anlar olduğunu düşünüyor. “Diğer karakterler tarafından izlenmediklerini düşündüklerinde kameralar onları çekiyor oluyor, o sıralarda verdikleri gayri ihtiyari tepkileri biz seyirciler olarak görmüş oluyoruz. Bu onların ruhuna açılan bir pencere gibi. ” diye ekliyor.
Tepki çekimleri editörler için lojistik bir işleve sahip oldukları gibi hikaye anlatmadaki birincil mekanizma da olabilirler. Bir sonraki çekiminizi planlarken tepki çekimlerini de listelemeyi unutmayın. Bir sahnenin ileriye taşınmasında size yardımcı olabilirler, anlatımınızı zenginleştirebilirler ve post prodüksiyonda size çok büyük rahatlık sağlayabilirler.
Kaynaklar:
https://www.studiobinder.com/blog/what-is-a-reaction-shot-definition/
http://www.kursunkalem.com/sinema-tv-terimi
