Sektöre ses getiren birçok yapımda yer alan senarist ve yönetmen Melanie Killingsworth, blog’unda Succession hakkında harika bir teknik yazı yayınladı. Ancak sektör içerisinde aktif şekilde yer alan birinin sunabileceği perspektifler içeren yazıyı sizin için çevirdik.
Succession neden özel bir dizi?
Succession, prestijli bir HBO dizisinin vadebileceği her şeyi vadediyor: Büyük isimler, çarpıcı prodüksiyon tasarımı, sahnedeki vazodan bile fışkıran Shakespeareyen ruh. Fakat bununla kalmıyor. Dizinin karakterleri ahlaki sınırları aştıkça, dizi de geleneksel teknik kuralları aşıyor. Dilerseniz örnekler üzerinden ilerleyelim.
(Başlamadan önce yazıda sıkça bahsedilecek 180 derece kuralı hakkındaki yazımıza göz atabilirsiniz.)
İlk Örnek: Birinci Sezon, Dördüncü Bölüm (Spoiler Bulunmuyor)
Succession’un yüzen kamerası, bir reality show ya da belgesel kamerası gibi hareket ediyor. Birinci sezon, dördüncü bölümdeki (Sad Sack Wasp Trap) şu sahne ile başlayalım.
:00 Roman ilk planda kadrajın sağında beliriyor. Diğer planda, kadrajın solunda ise Kendall var. Devam eden kesmelerde daha geniş planlardan yakın planlara doğru geçiliyor. Karakterlerin pozisyonları aynı kalırken kamerada olmayan aktör, kadrajda yine de gözükerek, kadrajı kirletiyor.
:20 Kendall masasından kalkıyor ve Roman’a doğru yürüyor. Roman ile arka arkaya denk gelecek şekilde diziliyorlar. Bir önceki kadrajlardaki gibi, Roman kadrajın sağında, Kendall solunda hala. 24. saniyede de bu pozisyon devam ediyor.
:29 Kadrajın solu sahnenin başından beri Kendall’ın yeriydi. Fakat aniden Kendall’ın yakın solda olduğu plandan Roman’ın solda olduğu plana kesilerek 180 derece kuralı yıkılıyor.
:31 Kadrajın solunda yer alan Kendall planına geri dönüyoruz. Roman, hala kadrajın sağını domine ediyor.
:33 Roman’ın kadrajın solunda olduğu plana geri dönüyoruz. 29. saniyedeki plana benziyor fakat bu kez Kendall da planın içerisinde. Bu, plan içerisinde şu ana kadarki en sarsıcı kesme. Çünkü iki aktörün de kadraj içerisinde olduğu bir çerçeveden, çok benzer bir çerçeveye geçiyor fakat bu sefer oyuncular yer değiştirmişler.
:42 Kendall’ı tek başına görüyoruz. Bu sefer sahnenin başından beri olduğu gibi sağda değil solda.
:44 Roman’ı tek başına görüyoruz. Bu sefer sahnenin başından beri olduğu gibi solda değil sağda.
Bu sahnede 180 derece kuralı bozulduğu için izleyicinin seyrinin sekteye uğraması beklenir aslında. Fakat Roman ve Kendall’ın sahnesi şaşırtıcı derecede doğal hissettiriyor.
İkinci Örnek: İkinci Sezon Yedinci Bölüm (Hafif Spoiler)
İlk örnek, kısa ve tatlı bir örnekti ve örneklerden sadece bir tanesiydi. Succession bu tarz şeyleri sürekli olarak yapıyor. Sadece kalabalık sahnelerde değil, kamera ne zaman hareket halinde olsa kamera sınırlardan dolaşıyor ve bu sınır aşımları o kadar doğal bir şekilde konuya yediriliyor ki neredeyse hiç fark edilmiyor.
Bir başka örnek, ikinci sezon, yedinci bölümdeki (Return) akşam yemeği sahnesi. Bu sahnede kamera mekan içerisinde dolaşıyor. Birden fazla dayanak noktası ve çekim ölçeği var. Geleneksel, “çekim sırasında çizgiyi sıfırlamak için sağdan sola ilerle” kuralı uygulanmıyor.
- Yönetmen Becky Martin gösterişli bir yemekte, masada oturan 20 kişi ya da yönetim kurulu ofisinde birbiri etrafında dönen üç kişinin aksine, üç kişilik bir akşam yemeğinin sıkıcılığını kırmak için mi bu kompleks kurulumu tercih etmiş?
- Yoksa sahne boyunca devam edern sözlü dalaşın güç dinamiklerini nasıl değiştirdiğini vurgulamak için mi?
- Ya da izleyiciyi her karakterin birbirini alt etmeye çalışmasından bıktırmak için mi?
Belki de cevap bunların hepsi.
Bir Diyagram İle İrdeleyelim
Bu sahneyi bir diyagram aracılığıyla daha eğlenceli bir şekilde anlatabilirim. Diyagramı şu şekilde tasarladım: Numaralar, planların sırasını vurguluyor. 1 nolu plan: Caroline yemek odasına girer. İki kardeşi görmezden gelir. Daha fazla şarap aldığını görürüz. vs. şeklinde.
Akşam yemeği sahnesi için bazı kameralar belli ki geniş ve yakın olmak üzere birden fazla lens ile donatılmış. Fakat yine de ben bu kameraları aynı açıda oldukları için aynı olarak işaretledim. Örneğin, üçüncü plandaki C kameranın masayı gören açısı ile, altıncı plandaki Shiv’în yakın çekim sahnesi aynı açı ve sadelik amacıyla diyagramda ikisi de C Kamera olarak kodlu.
Sahne, üç dakika 52 saniye sürüyor ve yakın ve orta planların büyük bir karışımı olan 63 kesmeden oluşuyor. Neredeyse her plan başka bir açıdan. Bazıları temizken, diğerleri kirli. Hatta birkaçı hareket ediyor. Klasik, dört kişinin masanın etrafına dizildiği, kameranın ortada olduğu ve her bir karakterin temiz orta ölçek planlarından oluşan “Gilmore Girls cuma günü yemeği” kamera kurulumundan çok daha kompleks bir kurulum ile karşı karşıyayız.
Tartışma hararetlendikçe, sepete daha da fazla kamera dahil oluyor. Bu da demek oluyor ki A Kamera – B Kamera – A Kamera şeklindeki çapraz kesmeler azalıyor. Kamera gezindiği için, 39. planda orta ölçek bir plan görürken, 41. plan’da bir yakın plan görebiliriz. Bu durum da Roman ve Shiv gibi, sürekli olarak izleyicinin dengesi bozuluyor.
Her zaman değil fakat sıklıkla kamera, göz ya da kafa hareketlerini kullanarak o sırada bakılan karakteri belirlemek için kullanılıyor. Örneğin plan 44’te, Shiv Roman’a bakış atıyor, gözlerini kısıyor ve sonra plan Roman’a kesiliyor.
Bu kadar fazla kamera ile bu akışı korumak kurgucular için bir kabus olmalı sanırım. Sonradan bir kesmeyi değiştirmek zorunda kalmak, inşa etmek için üç gün harcadığınız bölümden bir domino taşını devirmeye benziyor olmalı. Örneğin yukarıdaki sahnede, :06 ve :09 arasındaki netlik kaydırma sahnesi gibi pamuk ipliğine bağlı planlar söz konusu olduğunda.
Bu sahnede benim en sevdiğim kesme ise, 29. plandan 30. plana geçerkenki kesme. Shiv, sağ uçtan sol uca yeniden konumlandırılıyor. Shiv’in ikili oynar ve Coraline’in teklifini düşünürkenki durumu teknik olarak da temsil ediliyor.
Hangi örnekte kuralları yıkmak daha iyi bir fikirdi?
Kuralları yıkmanın anahtar yolu onları bilmektir. Çok açık ki Succession’un yönetmenleri kurallara oldukça hakim. İkinci sezon- yedinci bölüm Return, kurtalları çok daha korkunç ve uzun bir süre boyunca kırıyor. Fakat korkunçlaştıkça benim daha da hoşuma gidiyor.
Yazının başında, Sad Sack Wasp Trap bölümündeki kural ihlalleri basit bir hata olabilirdi fakat Return’de bu hataların “özellikle planlanmış” olduğu kesin diyebiliriz. Yönetmenleri bu yıkımı, aynı zamanda izlemesi daha keyifli hale getirebiliyor.
Belki bu benim damak zevkim ve estetik tercihlerimle ilgilidir. Fakat bana kalırsa ikinci örnek “Return”de bu kural aşımları daha iyi çalışıyor çünkü konunun merkezindeki akşam yemeği masasını temel olarak alabiliyoruz. İlk örnek olan Sad Sack Wasp Trap‘ta, Kendall’ın ofisinde ise böyle bir şans yok.
Return’de, katılımcılar göz hizasında çerçeveye oturtulmuşken, ilk örnekte Roman ve Kendall sürekli farklı yüksekliklere çıkıp iniyor. Boyutları, açıları sürekli olarak değişiyor. Return‘de karakterler çerçevenin aynı tarafında tutulabiliyor. Fakat öte yandan da oturuyor oldukları için bunu yapmak daha kolay.
Son Olarak Bazı Gözlemler (Spoiler)
– Hakkını vermek gerekiyor ki Succession’ın teknik ekibine bu çalışma özgürlüğünü yaratan biraz da oyuncuların olağanüstü yeteneği: Strong ve Snook’un vücut dilinden Walter’ın temposuna, annesine yalan söylemek konusunda çok kötü olan Roman’ı oynayan Culkin’in hezeyanlarına kadar.
– Fikrimce Succession’da, bir karakter dolambaçlı ya da önemli bir şey söylüyorken ardıllığı sağlamak için araya koyulan yumruk vuruşu planlar gereğinden fazla kullanılıyor. Bu yüzden Return‘deki yemek sahnesinde bunlardan kaçınılması benim hoşuma gitti.
– Yumruk vuruşlar demişken, özellikle bu planlarda ve genel olarak focus puller’ların bu dizide mucizeler yarattığını söylemek lazım. Örneğin “Tern Haven” bölümünde, şef Rosa’nın aşırıya kaçan işverenine utandıran bakışından, söz konusu işverene kayan focus’u düşünün.
Şimdi bir de bunun aslında etraflıca planlanarak çekilen bir sahne olduğunu düşünün.
