Aspect ratio Türkçe’ye çerçeve oranı yada oranları olarak çevirebiliriz. Günümüzde sinemada kullanılan aspect ratio ile fotoğrafçılıkta kullanılan aspect ratio terimleri birbiri ile entegre olmaya başladı. Ama genç nesil bu entegrasyonları birbirine karıştırmaya da başladı.
Aspect ratio Türkçe’ye çerçeve oranı yada oranları olarak çevirebiliriz. Günümüzde sinemada kullanılan aspect ratio ile fotoğrafçılıkta kullanılan aspect ratio terimleri birbiri ile entegre olmaya başladı. Ama genç nesil bu entegrasyonları birbirine karıştırmaya da başladı.
Bu sebeple bu konunun açıklığa kavuşması için akademik tarzın dışına çıkıp daha anlaşılır bir biçimde anlatmak daha iyi olacaktır. Konuya giriş yapmadan fotoğraf ve sinemada kullanılan aspect ratio değerlerini ayrı ayrı anlatıp sonra birleşimlerini incelemek gerekir.
Geniş Format
1- Fotoğrafta Geniş Format :
Geniş format film genellikle en az 4×5 inç veya 9×12 cm boyutunda olup, tipik 35mm filmin çözünürlüğünün yaklaşık 15 katıdır. Ayrıca çeyrek plaka, 5×7 inç ve 8×10 inç gibi daha az yaygın boyutları da gelir.
Kullanılan Film Ebatı
2- Sinemada Geniş Format :
Fotoğrafta kullanılan geniş format boyutlarındaki bir film sinemada hiç bir zaman kullanılmamıştır. Dolayısıyla digital sinema kameralarında da böyle bir boyut yoktur.
Sadece RED firması 168×56 mm boyutunda bir Digital fotograf makinesi sensörü üretmiştir
Orta format (Medium Format) Format :
1- Fotoğrafta Orta Format :
Bu kameralarda 120 roll adı verilen film kullanır. Aspect Ratio 6×6-4.5×6-6×7-6×8 oranlarında üretilmişlerdir.
2- Sinemada Orta Format :
İşler burada karışmaya başlıyor. Fotoğrafta kullanılan 120 roll filmin Aspect ratio oranlarından olan 4.5×6 cm günümüzde üç digital sinema kamerasında kullanılmaktadır. Bu kameralar ARRI Alexa 6.5 K – phantom 65 4K ve IMAX Dual 65mm 4 K kameradır. Analog sinema (negatif film çeken) kamerasında da IMAX ve TODD A O da kullanılır.
Yukarıda görüldüğü gibi IMAX 70mm sinema kamerası, fotoğraf tarafında kullanılan 120 roll filmin 6×7 (medium format olarak geçer) aspect ratio’suna oldukça yakındır. Diğer dijital kameralar ARRI-PHANTOM ve IMAX DUALL 65 ise yine fotoğraf tarafında 4.5x6cm medium format aspect ratio’ya yakın sensör büyüklüğüne sahiplerdir.
Medium Format kameralarla Çalışmanın Avantajları
- Büyük sensör ebatlarında dolayı çok yüksek detay yakalamak
- Düşük ışıklı ortamlarda çok az Noise oluşturmak.
- Dar alan derinliğine sahip olmalarından dolayı kozmetik kullanıma daha yatkındırlar.
Medium Format kameralarla Çalışmanın Dezavantajları
- Diğer kameralara göre daha ağır olabilirler.
- Diğer kameralara göre daha pahalıdırlar.
- Dar alan derinliğine sahip olmalarından dolayı dikkatli focus çalısması gerektirir.
- Lensleri diğer küçük format kameralara göre daha pahalıdır.
- RAW kayıt diğer kameralara göre DATA bakımından çok yer kaplar.
- Film üzerine kayıt yapan analog modeller Digital olanlarına göre çok daha ağırdır.
- Görevli sayısı diğer kameralarla çalışmaya nazaran daha fazla olmak durumundadır.
Large Format
1- Fotoğrafta Large Format :
Eski tabirle 35 mm fotoğraf filmi yada 36 pozluk film. Çok uzun zamandır fotoğraf alanında kullanılmış ve bugün hala analog kullanmayı sevenler tarafından kullanmaya devam edilen bir formattır. Fotoğraf terminolojisinde hiçbir zaman Large Format diye adlandırılmamıştır.
Günümüzde bazı dijital sinema kameraları üreten firmalar (ARRI-KINEFITY) Super 35’i Aspect Ratio’dan ayırmak için yeni terminoloji olarak geliştirmiştir.
Aslında dijital fotoğrafçılık tarafında uzun yıllar Crop’lu Body diye fotoğrafçılar tarafında adlandırılan fotoğraf makinesi sensörleri son yıllarda teknolojinin gelişmesiyle sensör ebatını eski fotoğraf filmi Aspect ratio büyüklüğüne getirince Full Frame (FF) olarak adlandırılmışlardır.
2- Sinemada Large Format :
Sinema, full frame dediğimiz 24x36mm’lik aspect ratio’dan çok az ve özel durumlarda kullanarak faydalanmıştır. Özel efekt çekimlerinde, sinema dünyasına bilgisayar teknolojisinin girmesinden önceki yıllarda manual olarak el ile yapılan özel efektlerde daha fazla detey kaydetmesi için full frame kullanılmıştır. Ama sinema terminolojisi hiç bir zaman full frame aspect ratio terimini kullanmamıştır. Geleneksel sinema kameraları film üzerine kayıt yaparken 4 Perferation (4 delikli) kare kullandığından 8 perferation (8 delikli) kullanan full frame format’a VISTAVISION demiştir.
Full Frame yada Vistavision kameralarla Çalışma Avantajları
- Büyük sensör ebatlarında dolayı çok yüksek detay yakalanabilir.
- Düşük ışıklı ortamlarda çok az Noise oluşturur.
- Dar alan derinliğine sahip olmalarından dolayı kozmetik kullanıma daha yatkındırlar.
Full Frame yada Vistavision kameralarla Çalışma Dezavantajları
- Sığ alan derinliğine sahip olmasından dolayı dikkatli çalışma
- Oldukça pahalı olmaları.
Super 35 Format
1- Fotoğrafta Super 35 Format :
Geleneksel analog fotoğraf terminolojisinde bu tarzda bir Aspect Ratio yoktur. Fotoğraf dünyası dijitale geçtikten sonra kullanılmaya başlanan “CROP’lu Body” diye adlandırılan bir format olarak terminolojiye girmiştir. Fakat analog sinema kameralarında bu format yıllarca kullanılmış ve günümüz profesyonel dijital sinema kameralarında da kullanılmaktadır.
35 mm sinema formatını geliştiren Thomas EDISON’dur. O günden bu güne 35mm format üzerinde pek çok Aspect Ratio kullanılmıştır. Günümüz dijital sinema kameraları da geleneksel 35mm formatın Aspect Ratio’larının bazılarını kullandığı için geleneksel 35mm formatı tanımayan yeni jenerasyonda kafa karışıklığı oluşmaktadır. Yukarıdaki genel bilgilerden sonra burada 35mm format Aspect Ratio’ların tamamını değil ama günümüz de dijital sinema kameralarında da kullanılanlarını açıklayacağız.
2- 35 mm analog sinemada kullanılan Aspect Ratiolar:
1.33 (Academy Aspect Ratio)
Bu Aspect Ratio oldukça eskidir. Günümüzde sadece ANAMORPHIC çekimlerde kullanılır. Özelliklede ileride konu edeceğimiz ANAMORPHIC lensler bahsinde anlatılacaktır. Bu Aspect Ratio için 2X ANAMORPHIC lens sıkıştırması kullanılır. Bu geleneksel Aspect Ratio günümüz digital sinema kameralarında ARRI Alexa’nın bazı modellerinde kullanılmaktadır. Alexa ANAMORPHIC lens kullanıldığı takdirde bu sensörden 3.2K Prores yada 3.4K RAW olarak data kaydı yapar. Diğer profesyonel dijital sinema kamera üreticileri tek başına 1.33 Aspect Ratio da bir sensör üretmemişlerdir. DSLR tarafında Panasonic GH4-GH5-GH5S ve Blackmagic Pocket 4K kameralar 1.33 (4:3) sensör kullanmaktadır.
Bu orana sahip bir sensör ile çekim yaparken ANAMORPHIC lensiniz yoksa günümüz ekranları için elde edebileceğiniz Aspect Ratio croplanır ve 16:9 oranına yakın bir alan elde edersiniz. Yani sensörünüzden gelen datanın bir kısmını çöpe atarsınız. Eğer özel bir amacınız yoksa 1.33 yada 4:3 dediğimiz Aspect Ratio ya sahip bir kamera ile sadece elinizde 2x ANAMORPHIC lensiniz var ise tercih edin.
Super 35 mm Aspect Ratio
Analog sinema son dönemlerinde en fazla bu Aspect Ratio’yu kullanmıştır. Bu sebeple dijital sinema kamera üreticileri de sensörlerinde bu Aspect Ratio’yu kullanırlar. Aynı zamanda fotografçıların Crop Body dedikleri fotoğraf makineleri de bu Aspect Ratio’yu kullanır.
Super 35 kameralarla Çalışma Avantajları
- Günümüzde boyut olarak küçülmüşlerdir. Hareket kabiliyetleri artmıştır.
- Kullanılan lensler çeşit olarak oldukça fazla olduğundan tercih şansı fazladır.
- Bu Aspect Ratio’ya sahip sensörler 4K-5K-6K-8K gibi çözünürlüklerde üretilebilmektedir.
- Her türlü aksesuar marketlerden temin edilebilir.
Super 35 kameralarla Çalışma Dezavantajları
- Marketlerde oldukça fazla alternatif olmasına rağmen hala pahalıdırlar.
Micro 4/3 Sensör
Geleneksel analog sinemada bir karşılığı olmamasına rağmen pek çok insan analog sinemada profesyonel olarak kullanılmayan bir format olan 16mm film’e yakın olduğunu düşünmektedir. Analog sinemada 16mm film kameraları 35mm kameralara göre daha hafif ve portable olduğunda haber filmciliğinde, belgesel film üretiminde ve düşük bütçeli sinema filmlerinde tercih edilmişlerdir.
Analog sinemada tercih edilmesinin sebeplerinden birisi de 35 mm bir kutu film negatifinden (400 feet) 4-4.5 dakika görüntü elde edilebilirken 16 mm bir kutu filmden (400 feet) 11 dakika görüntü elde edilebilmesidir.
16mm film karesine göre biraz daha büyüktür. Sensörün 1 inç olması sayesinde 4K 10 bit kayıt yapma yeteneğine sahiptir. Sensörün küçültülmesi çalışma esnasında oluşan sensör ısısını daha kolay bertaraf etmek içindir. Profesyonel amaçlı kullanım için tercih edilmezler.
Micro 4/3 kameralarla Çalışma Avantajları
- Oldukça küçük ebatlara sahip olmaları.
- 10 bit color space ve LOG dahili medya üzerine kayıt yapma.
- Sensörün küçük olması sebebiyle çok yüksek alan derinliğine sahip olmaları.
- Fiyat performans olarak elde edilebilir olmaları.
Micro 4/3 kameralarla Çalışma Dezavantajları
- Sensörün küçük olması sebebiyle alan derinliklerinin çok geniş olması bazı kullanıcılar için dezavantaj teşkil edebilir.
- Lens seçim skalasında bulunabilme imkanları zayıf ancak bu sensöre sahip kameralar için yeni lens üretimi yapılmaktadır.
Kapak fotoğrafı Ross tarafından çekilmiş, Creative Commons BY-NC-ND 4.0 lisansı kapsamında kullanılmıştır.
