Bir film projen var ve belli pre-prodüksiyon aşamalarını hallettin. Sıra cast (oyuncu) seçiminde!
Kısa filmin için oyuncu seçimini nasıl yapacağını öğrenmek istiyorsan öncelikle doğru kanalları ve görgü kurallarını bilmen gerekiyor. Merak etme, bağımsız bir filmde cast süreci aslında o kadar da zor değil. Bu yazıda, oyuncu seçim sürecini inceleyip her film için geçerli olabilecek stratejik hareketlere odaklanacağız.
1 – OYUNCU SEÇMEDEN ÖNCE
NE KADARLIK BİR BÜTÇEN VAR?
Bütçeni bilmek yolun yarısına gelmeni sağlar. Kısa filmin için bütçene uygun, kaşesini karşılayabileceğin oyuncuyu seçmek için genel bir stratejiyle başlaman gerekiyor.
Elinde kesin bir bütçe olmasa da kısa filmin için gerekli olan bütçeyi hesaplaman ve bilmen gerekir. Bu bilgiye göre tüm çekim süreci için gerekli alanlara (sanat, kamera, ışık, ses, oyuncu… gibi) ne kadar bütçe ayırabildiğini hesaplaman seni rahatlatacaktır.
Özellikle oyuncu seçimi noktasında bütçeni belirlerken kendine sorabileceğin bazı sorular var:
- Oyuncular için bütçe ayırabilir misin? (Mümkünse bu sorunun cevabı “evet” olmalı.)
- Film bir “dernek” filmi mi?
- Ulaşmak istediğin seyirci kitlesine ulaşabilmek ve biraz daha dikkat çekebilmek için ünlü bir oyuncuya bütçe ayırabilir misin?
- Oyuncu seçmeleri için bütçe ayırabilir misin?
- Cast direktörü için bütçe ayırabilir misin?
Pre-Prodüksiyon aşamasında bütçene göre hareket etmen, planlar yapman gerekiyor.
NASIL BİR HİKAYEN VAR?
Filminin amacını bilmen önemli. Fikir aşamasını hatırla. Bu kısa filmdeki hedefin / amacın neydi?
Filminin festivallerin gözdesi ya da viral olmasını istiyor olabilirsin. Bu nedenle oyuncu seçimlerinin hedeflerinle örtüşüyor olması gerekiyor.
Pre-Prodüksiyon aşamasında hedef alanını belirlemelisin. Hangi kitleyi tatmin etmek istiyor, hangi kitleyi hedef kitlen olarak görüyorsun?
Filmine oyuncu seçimleri yapmadan önce hedef piyasanı, kitleni, amacını ve hedeflerini belirle.
2 – OYUNCU SEÇİM SÜRECİNDE İLK AŞAMALAR
DERNEK STATÜSÜ
Dernek oyuncusu ile mi çalışmalı? Bu soruyla ilk defa karşılaşan çoğu sinemacı için “denek üyesi olan/olmayan oyuncu” arasında seçim yapmak korkutucu gelse de korkmana gerek yok.
ÇASOD (Çağdaş Sinema Oyuncuları Derneği), KASTDER (Kast Ajansları Derneği) gibi dernekler oyuncuların çalışma haklarını gözetmek amacıyla kurulmuş derneklerdir. Bu derneklere üye oyuncuların çalışma koşulları ve kaşeleri daha kesin olup, dernek üyesi olmayan oyuncular (günümüz şartlarında maalesef ki) esnekliğe daha açık olabilirler.
Ne kadar dernek üyeleri için kaşe bellidir desek de oyuncu ücret talep etmeden ya da çok düşük kaşelere inandıkları projeyi destekleyebilirler.
ANA AKIM YA DA YENİ MEDYA
Setinde çalışacak herkes filmin nerede yayınlanacağını merak edecektir. Çekim mekanında kamera gören setten bağımsız kişiler bile!
Türkiye’deki şartlar yurtdışı gibi kesin maddelerle belli değil maalesef. Örneğin yurt dışında SAG üyesi oyuncularla çalışacaksan ve filmini online değil de festivallerde yayınlayacaksan SAG Kısa Film Anlaşmasına göre hareket etmen, filmini online yayınlayacaksan Yeni Medya Anlaşmasına göre hareket etmen gerekir.
OYUNCU SEÇİMİ
Tanınmış bir kişiye filminde yer vermek istiyorsan değerlendirmen gereken birkaç nokta var.
İlk olarak, gerçekçi ol. Hiç tanışmadığın bir oyuncuya değil çok tanıdık arkadaşına filminde yer verecek olman daha gerçekçi bir senaryo.
Fakat daha önce hiç tanımadığın birisini seçmek istiyorsan o oyuncuyla ya da bir arkadaşıyla iletişime geçmek farklı yöntemlerden birisi olacaktır. Menajerler bu noktada ön planda olsa da oyuncunun senaryoya yaklaşımına değil de de projenin ün ve maddiyat getirisine bakılacağı için şansın yaver gitmeyebilir. Diğer yandan ajanslar, çok para kazanamadığı işlere yardımcı olmaya sıcak bakmazlar.
Kısa filminde çok ünlü olan bir oyuncudansa, oyunculuğa yeni atılmış ya da bilinirliği olan bir oyuncuya şans vermek daha iyi bir seçim olacaktır. Hem ekiple iyi iletişim kurman hem de oyuncunun senin projene güvenip sana destek olması çok önemli.
Kısa filmler zaten ünlü olan kişilerin başarısına başarı katmak için doğru bir alan değil maalesef. Bu nedenle birlikte çalışacağın oyuncuya ne sunduğuna dikkat etmen gerekiyor. Bu sektöre yeni yeni başlayan bir oyuncu için kısa filmin çok değerli olabilir.
BÜTÇE
Eğer bütçe ayırabiliyorsan ayırabildiğin bütçeyi en yüksekte tutmaya çalış. Çok bilinen bir yüzle çalışacaksan daha yüksek bir bütçe sunman gerekebilir. Bu oyuncu bütçelendirmesi genel tutarın ortalama %10’luk bir kısmı kadar olabilir.
ROL
Oyuncular genellikle belli bir tipi canlandırır ve bu tip üstlerine yapışabilir. Bu durum onlar için ne kadar iyi bir gelir sağlasa da yaratıcı açıdan tatmin edici olmaz.
Bağımsız filmler işte bu noktada devreye giriyor ve çok farklı bir karakter canlandırmak için fırsat doğuyor. Yani genelde kötü karakteri canlandıran bir oyuncuya iyi/saf bir karakteri canlandırma şansı verebilirsin.
Örneğin; sürekli iyi polisi oynayan J.K. Simmons, Damien Chazelle’in Whiplash kısa filminde kötü karakteri canlandırıyor. Sondasında uzun metraja dönen bu filmde yine Simmons yer aldı ve Oscar kazandı.
Eğer ünlü bir yüzle çalışacaksan birden fazla gün, yorucu bir şekilde çalıştırmayı değil de birkaç saatlik sahnelerde yer vermeyi, belki evinin yakınında belki de ulaşım için araç sağlayarak işini kolaylaştırabilirsin.
Sadece ünlü olduğu için bir oyuncuya filminde yer verme. Eğer rol onun için uygun değilse kendisi de hissedecektir sen de.
TEKLİF
Teklifi güvenilir ve doğru kanallardan sunman gerekir. Ajanslar ve menajerler düşük bütçeli projeleri zaman harcamaya değer görmediğinden iletilen mesajları oyuncuya iletmeyebilirler.
Bağımsız filmlerde oyuncu seçiminden sorumlu cast direktörlerinin genellikle ajanslarla tanışıklığı vardır. Bu tanışlık sayesinde teklifin oyuncuya ulaşma ihtimali daha da yüksektir. Hatta ajanslar bir kenara, cast direktörleri oyuncuyla birebir tanışıyor olabilir. Oyuncuyla tanışıyor olmak filmin tanıtımını direkt olarak sunmayı sağlar.
Cast Direktörü yoksa kendi tanıdıkların sayesinde oyunculara ulaşabilirsin ya da bu oyuncuları sen tanıyor olabilirsin. Bu sayede teklifi kendin sunabilirsin fakat ne kadar tanışıyor olsanız da sana “Hayır” demelerine hazır olmalısın. Arkadaşlıkla işi karıştırmadan hareket etmen gerekiyor. Hayır cevabını aldıktan sonra alınıp ilişkiyi kesmektense sağlıklı bir iletişime devam ederek ileri tarihli projelerini düşün.
Setteki yeni oyuncuların tolere edebileceği fakat tanınmış oyuncuların tahammül edemeyeceği birkaç başlık mevcut:
-Aralarda neredeyse herkesin oturabileceği kadar sandalye bulundur (katlanır sandalye…gibi).
-Oyuncu sahnesini beklerken sessiz, setten uzak, repliklerine çalışabileceği ve dinlenebileceği bir oda ayarla.
-Oyuncu için çekim takvimini doğru ayarla ve sette bekleme süresini kısalt. Eğer oyuncunun öğlen yemeğinden sonraya kadar sahnesi yoksa sabah erkenden sete çağırma.
3 – SEÇMELERE ÇAĞRI
Hem filme uygun oyuncuyu hem de uygun olmayan oyuncuyu ayırt edebilmek için oluşturacağın dökümü doğru bir şekilde hazırlaman gerekiyor.
PROJE HAKKINDA
Projeyi ve rolü 1-2 cümlede açıkla. Projeyi eşsiz ve önemli kılan noktalara değin. “Kısa filmim için oyuncu seçimi.” cümlesi kimsenin ilgisini çekmez. “Yahudi bir korsan karakterini canlandırmak için oyuncu seçimi.” daha dikkat çekici bir açıklama değil mi?
İşin dernek iși mi yoksa değil mi olduğuna değin. Eğer dernek işiyse ve dernek harici oyuncuların başvurularını da kabul edip etmediğini belirt.
Çekimin nerede yapılacağı belliyse seçmelerini de o bölgeye gelebilecek ya da zaten o bölgede yaşayan kişilerle gerçekleştir. Örneğin İzmir’de çekilecek bir projeyse İzmir’de yaşayan ya da İzmir’e gelmeyi sorun etmeyecek oyuncularla anlaşmak önemli.
Tahmini çekim tarihlerini de ilet ki en uygun bulduğun oyuncunun aslında o tarihlerde müsait olmaması gibi büyük bir sorunla karşılaşma.
Projede oyuncuya bütçe ayırdın mı, ayırdıysan peşin mi, vaadeli mi yoksa bütçe ayırmadıysan ücretsiz mi olduğunu belirt.
KARAKTER HAKKINDA
Seçmesini yaptığınız karakterin nasıl birisi olduğuyla, eşsiz ve sıra dışı özellikleriyle ilgili ufak bilgiler ver. Bu sayede ilgisini çekmeyen oyuncular seçmelere katılmayacak, katılanlar da karaktere doğru hazırlanacaktır.
Karakterin belli olduğu zaman daha çok bilgilere yer ver. Karakterinin yaşı, cinsiyeti, görüşünü, etnik kökeni gibi bilgilerle detaylandır.
Eğer karakter için bazı yetenekler gerekliyse (ata binmek, başka bir dilde konuşmak, aksiyon sahnelerinde oynayabilmek… gibi) bunları listele.
EKİPTE YER ALAN KİŞİLER
Eğer ekibine başarılarıyla bilinen kişiler dahil olduysa seçmeler sırasında bunu isim vermeden belirt.
Örneğin filme ödüllü görüntü yönetmeni dahil olduğunda isim vermeden aldığı ödüllerden ve yaptığı işlerden kısaca bahsedebilirsin. Bu sayede seçmelere gelen oyuncu, sette yetenekli ve bilindik ekip arkadaşları olacağını bilip işe daha da ısınabilir.
Cast çağrısı yaparken en önemli bilgiyi önce ilet ve ileteceklerini kısa tut.
SEÇMELER
Cast çağrın üzerine gelen cast fotoğraflarını ve başvuruları inceledikten sonra seçmeye başlama zamanı!
Bu seçme bağımsız bir film için bile olsa sakın kendine ya da bir arkadaşına ait bir evi seçmeye çağırmak için konum olarak belirleme. Öğrenci işi bile olsa çok güvensizlik yaratacak ve profesyonellikten uzak bir hareket olacaktır.
İstanbul gibi sektörün kalbi olan bir şehirde ücretsiz ya da düşük bütçeli bir mekan bulabilirsin. En kötü seçenek bir kafe ya da park olabilir.
İdealinde, seçme mekanının bir bekleme alanı olması gerekiyor. Oyuncu, seçmelere geldiğini belirterek bu alanda son tekrarlarını yapabilir. Aynı zamanda seçme dosyalarını ayrı bir yere koyabileceğin, onlara notlar düşebileceğin bir yerin olması gerekiyor.
Eğer seçmeler için uygun bir mekan ayarlayamıyorsan oyuncuların karakteri/oyunu deneme çekimleriyle kaydedip göndermesini talep et.
OYUNCUNUN DENEME ÇEKİMLERİ
Kendi denemelerini çekip iletme sistemi özellikle bağımsız filmlerde en çok tercih edilen yöntem. Çünkü mekan bulamamış olabilirsin ya da çekim yapacağın şehire gelme imkanı olacak ve aradığın yeteneğe sahip bir oyuncunun seçmelere dahil olmasını sağlayabilirsin.
Tek yapman gereken, seçmelere katılacak oyuncuların ilettiğin materyallerle (karakterin konuşmalarının ve duygularının yoğun olduğu bir metin gibi) oyunculuğunu sergilemesini ve kayda alıp sana iletmesini sağlamak.
Script sides, yani seçmelerde oyuncunun canlandıracağı sahnenin var olduğu senaryo parçalarını hazırlamak zor değil. Eskiden biraz daha problemli bir süreçti çünkü endüstri standartlarına göre işliyordu.
Bu standartta öncelikle, seçmelerde kullanılacak parça senaryodan PDF dosyası olarak seçilip kaydediliyor, kaydedilirken belli detaylarla (karakterin adı gibi) kaydedilmesi gerekiyordu. Sonrasında sıra yazdırma ve sayfa üzerinde düzenlemeler yapmaya geliyor. Bu sayfada başka bir sahne ya da karakterin konuşması yer alabileceğinden karışıklık olmaması adına diğer karakterin konuşmalarının üstüne büyük bir çarpı konarak asıl replik ön plana çıkartılıyordu.
Artık sistem böyle değil. Sırf bu parçaları hazırlamak için uygulamalar/yazılımlar mevcut. Bu süreci çok hızlı bir şekilde tamamlamak için eskisi kadar vakit ve emek harcamaya gerek yok.
Eğer seçmeler için özel bir internet siten varsa işin çok kolay. Oyuncular kendi bilgilerini ve deneme çekimlerini siteye yükleyebilirler, senin için bir veri tabanı niteliği taşır. Fakat böyle bir siten yoksa oyuncular Youtube’a ya da Vimeo’ya videoyu yükleyip gizleyebilir ve bu linki sana iletebilir.
Bu süreçte oyunculara nasıl bir süreçle ilerleyeceğini açıklaman gerekiyor. Seçmelerde sorun yaşamamak için teknolojiye hakim olmayan genç ve yaşlı oyuncuların işini kolaylaştırman gerekiyor.
CAST LİSTESİ
Tüm başvuruları inceleyip elemeleri yaptıktan sonra sıra son aşamaya geliyor: Oyuncuları belirlemek.
Tüm roller için ilk üç seçeneğin listesini oluşturmakla başlayabilirsin. İlk tercihin olan oyuncu rolü geri çevirirse bir diğer tercihin olan oyuncuyla iletişime geçebilir ve tekrardan seçim yapmakla uğraşmadan işini hızlandırabilirsin.
Oyuncular belli olduktan sonra eğer vakit varsa herkesi toplayıp senaryo provası yap.
Her şey netlik kazanınca bir iletişim ağı kur. Herkesin iletişim bilgilerini al. Bu bilgileri bir proje yönetim yazılımda toplayabilirsin, ya da daha basit bir yöntem tercih edebilirsin. Eğer yazılım kullanırsan ekibi gruplandırman da kolay olabilir.
Ekibinle iletişimi aktif ve düzenli bir şekilde ilerletmelisin.
StudioBinder’ın örnek iletişim listesini incelemek için buraya tıklayabilirsiniz.
Bağımsız bir sinemacı olarak oyuncu seçme süreci gözünü korkutmasın. Unutma, oluşturacağın karakterler oyuncuların kendi yeteneklerini gösterebilmeleri için bir fırsat. Tek dikkat etmen gereken şey doğru kanalları kullanarak profesyonel bir prodüksiyon süreci işletebilmek için kullara sadık kalmak.
Seçmelerden korkma, bu işe başlamadan neler olacağını ve neler yapman gerektiğini bilemezsin.
Kaynak: Studio Binder
